Geloof ・Hoop ・Liefde

Uitgelicht: wat vieren joden met Pesach?

De joden vieren van 23 tot en met 30 april hun Pesach. Misschien denk je: hoe zit dat? We hebben toch op 31 maart al Pasen gevierd? Dat klopt. Maar dat zit zo …

Joden vieren Pesach van 15 tot 22 Nisan; dit begint dit jaar (2024) op de avond van 22 april en eindigt op 30 april. Het is het feest van de ongezuurde broden en eveneens het feest van de eerste oogst in het voorjaar. Joden herdenken dan de uittocht uit Egypte, de bevrijding uit de slavernij, en specifieker dat in de nacht van de uittocht de doodsengel voorbijging aan de huizen waar het bloed van het lam aan de deurpost was gesmeerd. Het Aramese Pasach betekent ook voorbijgaan of overslaan (denk aan het Engelse Passover). De joodse Pesachdatum wordt vastgesteld aan de hand van de joodse (maan)kalender. Pesach begint altijd op de avond van de 14e Nisan. Dit is meestal een doordeweekse dag. Dat we als christenen Pasen op een andere datum vieren dan joden, heeft te maken met een besluit van het Concilie van Nicea, gehouden in het jaar 325. Dit concilie besloot dat Pasen altijd op de eerste zondag na 14 Nisan gevierd zou worden. Zo werd opzettelijk afgeweken van de joodse Pesachdatum. Keizer Constantijn heeft dit besluit van de kerk ook burgerlijk doorgevoerd.

Pesach is vooral een relaxed familiefeest, waarvoor ook anderen kunnen worden uitgenodigd die geen familie hebben. De instelling ervan is te lezen in Exodus 12:15-20. Wat daar staat, onder andere over ongezuurde broden, is nog steeds leidend. De avond waarop Pesach begint houden joden de seidermaaltijd in het gezin. De uittocht uit Egypte komt tijdens deze maaltijd ter sprake aan de hand van de tekst in een speciaal boekje, de haggada (Hebreeuws voor ‘vertelling’). De maaltijd vindt plaats volgens een vaste volgorde (seider betekent: orde). Op de eettafel staat de seiderschotel, met zes symbolische gerechten waaronder een lamsbotje en bittere kruiden, er liggen matses (ongedesemd brood) en er staan bekers wijn of druivensap. Aan tafel worden de psalmen 113 en 114 (klein hallel) en 115-118 en 136 (groot hallel) gezongen. Een belangrijke rol is weggelegd voor kinderen, die vragen stellen als: Waarin verschilt deze avond van alle andere avonden? en een stuk matse (de afikoman) mogen zoeken. Ook op de andere dagen van de Pesachweek eten joden meestal matzes. Het afzien van gerezen etenswaren (dus wat bereid is met desem of gist) herinnert aan de haast waarmee de Israëlieten destijds uit Egypte vertrokken: er was geen tijd om het deeg te laten rijzen. Dat er geen gerezen producten genuttigd mogen worden, leidt voorafgaand aan Pesach tot een grondige schoonmaak van het joodse huishouden. Dit heeft ook een overdrachtelijke betekenis: gerezen brood (chameets) en gist wijzen op hoogmoed, terwijl Pesach bedoeld is om nederig te worden en je innerlijk te reinigen van de zuurdesem van slechtheid en boosheid. Daaraan refereert ook Paulus in 1 Korinthiërs 5:6 en 7, dus de eerste christengemeente was hiermee vertrouwd. Uit de evangeliën blijkt dat Jezus als jood de seidermaaltijd gehouden heeft met zijn leerlingen. Op deze avond vlak voor zijn dood stelde hij het heilig Avondmaal in, als gedachtenismaal aan zijn lijden en sterven. Ons Paasfeest bevat een inhoudelijke link met Pesach: Jezus’ opstanding mag voor ons een bron van hoop en vernieuwing zijn.

De werkgroep Kerk & Israël Protestantse Gemeente Apeldoorn

Van tijd tot tijd zal de werkgroep Kerk & Israël van de Protestantse Gemeente Apeldoorn aandacht besteden aan joodse feestdagen en actuele ontwikkelingen op dit terrein. Dit keer belicht werkgroeplid Anja de Zeeuw Pesach.

Meer lezen? Ga naar https://protestantsekerk.nl/verdieping/joodse-wortels-van-pasen/