Uitgelicht: de Joodse najaarsfeesten
Terwijl in protestantse kerken de zogeheten feestloze periode van het kerkelijk jaar aan de gang is, vieren joden wél feest: in oktober vinden hun najaarsfeesten plaats. Om die reden is ooit de Israëlzondag vastgesteld op de eerste zondag van oktober, ongeveer tegelijk met het begin van de joodse najaarsfeesten. De Israëlzondag is in het leven geroepen om specifieker dan anders stil te staan bij onze onopgeefbare verbondenheid met het joodse volk.
Dit zijn de joodse najaarsfeesten: het joods Nieuwjaar (Rosj Hasjana) op 3 en 4 oktober, Grote Verzoendag (Jom Kippoer) op 12 oktober, het Loofhuttenfeest (Soekot) van 17 tot en met 23 oktober, en Vreugde der Wet (Simchat Thora) op 25 oktober)¹. Wat wordt er gevierd op deze feestdagen, en wat is kenmerkend voor deze vieringen?
Rosj Hasjana, het joods nieuwjaar (letterlijk: Hoofd van het Jaar), kent een lange aanloop. Tijdens dertig dagen van de maand ervóór bereiden joden zich erop voor. Ze horen tijdens die dertig dagen iedere morgen de sjofar of ramshoorn, om hen te herinneren aan de bijzondere tijd. De twee dagen van Rosj Hasjana gelden als sabbat. Dan wordt in de synagoge uit het bijbelboek Genesis gelezen over het (bijna) offer van Isaäc door Abraham. Een gewoonte van joden op hun nieuwjaarsdag is: stukjes appel eten die gedoopt zijn in honing, als symbool voor een zoet jaar. Dat wensen joden elkaar dan ook: een goed en zoet jaar. Goed om te weten is dat voor joden op Rosj Hasjana het joodse jaar 5785 begint. Dit wordt geteld vanaf de schepping; er is een verschil van 3761 jaar met onze jaartelling. Rosj Hasjana vormt het begin van een tiendaagse periode die de Dagen van Inkeer wordt genoemd. In deze periode denken joden na over hun gedrag in het voorbije jaar en vragen vergeving aan hun naasten. De laatste dag van deze periode is Jom Kippoer. Jom Kippoer, Grote Verzoendag of Dag van vasten en boetedoening, is de belangrijkste joodse feestdag in een jaar. Dan belijden joden elkaar hun gemeenschappelijke zonden. Op deze dag wordt er niet gewerkt, gegeten of gedronken en gevreeën; joden gaan dan naar hun synagoge. Daar wordt de gang van zaken op Grote Verzoendag zoals beschreven in Leviticus 16 centraal gesteld in de dienst en klinken er veel gebeden. Tot besluit van de dienst in de synagoge wordt er lang op de sjofar geblazen. Dat is het sein voor een nieuw begin.
Soekot, het Loofhuttenfeest of oogstfeest, duurt zeven dagen. Veel joodse families bouwen in hun tuin een hut na (soeka) waarin ze zeven dagen wonen, eten, drinken en naar verhalen luisteren over de tocht door de woestijn van hun voorvaders en -moeders. Het is gebruikelijk om gasten uit te nodigen in de soeka.
Simchat Thora, de Vreugde der Wet, is de laatste dag van Soekot. Dit is een vrolijk feest waarin gedankt wordt voor de Thora. De Thoralezing in de synagoge eindigt met het laatste gedeelte van Deuteronomium, aansluitend wordt het eerste gedeelte van Genesis gelezen. De aanwezigen dansen door de synagoge met Thorarollen in de armen.
Wil je meeleven met joden in de periode van de najaarsfeesten, ga dan naar https://kerkenisrael.nl/najaar/00.php Meer lezen over de Israëlzondag? Ga naar https://protestantsekerk.nl/israelzondag/
De werkgroep Kerk & Israël Protestantse Gemeente Apeldoorn Van tijd tot tijd besteedt de werkgroep Kerk & Israël van de Protestantse Gemeente Apeldoorn aandacht aan joodse feestdagen en actuele ontwikkelingen op dit terrein. Eerder zijn afleveringen verschenen over Chanoeka, Pesach en Sjavoe’ot (Wekenfeest). Dit keer belicht werkgroeplid Anja de Zeeuw de joodse najaarsfeesten.